Fundacja rodzinna, czyli firma w spadku

Fundacja rodzinna to sposób na ochronę majątku rodzinnego. Dzięki temu firma w spadku nie będzie zagrożeniem dla płynności dużego przedsiębiorstwa.

Fundacja rodzinna oferuje profesjonalne zarządzanie całym majątkiem rodzinnym, w tym przedsiębiorstwem, nieruchomościami, ruchomościami, środkami pieniężnymi oraz innymi aktywami. Głównym celem tej instytucji jest zabezpieczenie majątku rodziny, umożliwienie planowania sukcesji na przestrzeni wielu pokoleń oraz zapewnienie finansowego bezpieczeństwa dla członków rodziny.

DLACZEGO WARTO ZAŁOŻYĆ FUNDACJĘ RODZINNĄ

Celem fundacji rodzinnej jest ułatwienie sukcesji w firmach rodzinnych oraz rozwiązanie problemów związanych z zachowkiem. Zachowek często stwarza trudności finansowe dla spadkobierców, szczególnie gdy kwoty są wysokie.

Dzięki nowym przepisom dotyczącym fundacji rodzinnej, osoba, która występuje przy podziale zachowki ma teraz trzy opcje do wyboru:

1. Pierwsza opcja to odroczenie terminu płatności, co oznacza, że płatność zachowku zostaje przesunięta w czasie.
2. Druga opcja to rozłożenie zachowku na raty na ustalony okres, który zazwyczaj wynosi pięć lat, choć w wyjątkowych przypadkach może to być dziesięć lat.
3. Trzecią opcją jest obniżenie wartości zachowku.

Dzięki tym możliwościom istnieje opcja negocjacji z władzami fundacji rodzinnej w celu dostosowania warunków zachowku do swojej sytuacji finansowej. Na przykład, jeśli nie będziesz w stanie uiścić zachowku w całości w jednym terminie, może prosić o odroczenie płatności lub rozłożenie go na raty, aby łatwiej spłacić dług. Możesz również wnioskować o obniżenie wartości zachowku, jeśli uważasz, że przysługujące środki są zbyt wysokie.

Fundacja rodzinna chroni udziały w firmie przed rozproszeniem oraz zapewnia ochronę aktywów przed ryzykami związanymi z prowadzeniem działalności gospodarczej. Jest to szczególnie istotne dla właścicieli dobrze prosperujących firm, którzy pragną zachować integralność i stabilność swojego biznesu.

Założenie fundacji rodzinnej daje fundatorowi (przedsiębiorcy) możliwość wycofania się z prowadzenia biznesu bez utraty dochodów. Fundacja rodzinna pozwala zabezpieczyć członków rodziny i zwiększa potencjał zbudowania firmy rodzinnej na pokolenia.

Ustanowienie fundacji rodzinnej zapobiega podziałowi i rozdrobnieniu majątku między spadkobiercami, zapewnia nieprzerwane działanie firmy po śmierci fundatora zgodnie z jego wolą i umożliwia planowanie sukcesji w perspektywie wielu pokoleń.

JAK ZAŁOŻYĆ FUNDACJĘ RODZINNĄ

Fundacja rodzinna może być założona przez osobę fizyczną, która posiada pełną zdolność do czynności prawnych, i przekaże jej określone aktywa. Istnieje także możliwość założenia fundacji przez wiele osób, włączając w to osoby niespokrewnione.

Fundacja może zostać ustanowiona poprzez akt założycielski lub testament, który musi być sporządzony w formie aktu notarialnego. W przypadku testamentu, fundacja może mieć tylko jednego fundatora.

Zgodnie z nowymi przepisami, majątek fundacji rodzinnej, który powstaje w wyniku przekazania przez fundatora, musi stanowić fundusz założycielski o wartości nie niższej niż 100 000 złotych. Ten fundusz musi zostać w całości wniesiony przed rejestracją fundacji w rejestrze fundacji rodzinnych, z wyjątkiem sytuacji, gdy fundacja jest ustanowiona poprzez testament.

Założenie fundacji krok po kroku

Proces założenia fundacji rodzinnej składa się z kilku kroków, które obejmują:

1. złożenie oświadczenia o ustanowieniu fundacji przed notariuszem,
2. sporządzenie statutu,
3. przekazanie majątku na fundusz założycielski,
4. ustanowienie organów fundacji,
5. wpisanie jej do rejestru fundacji rodzinnych prowadzonego przez sąd.

Statut fundacji rodzinnej

Fundator ustala statut. Statut sporządza się w formie aktu notarialnego.

Statut fundacji rodzinnej określa:

• nazwę fundacji rodzinnej,
• siedzibę fundacji rodzinnej,
• szczegółowy cel fundacji rodzinnej,
• beneficjenta lub sposób jego określenia i zakres przysługujących beneficjentowi
  uprawnień,
• zasady prowadzenia listy beneficjentów,
• zasady, w tym szczegółowy tryb, zrzeczenia się uprawnień przez beneficjenta,
• czas trwania fundacji rodzinnej, jeżeli jest oznaczony,
• wartość funduszu założycielskiego,
• zasady powoływania i odwoływania oraz uprawnienia i obowiązki członków organów fundacji rodzinnej, a także zasady reprezentacji fundacji rodzinnej przez zarząd albo przez inne organy fundacji rodzinnej w przypadkach wskazanych w ustawie,
• podmiot uprawniony do zatwierdzenia czynności zarządu fundacji rodzinnej w organizacji,
• co najmniej jednego beneficjenta uprawnionego do uczestnictwa w zgromadzeniu beneficjentów,
• zasady zmiany statutu,
• przeznaczenie mienia fundacji rodzinnej po jej rozwiązaniu, w tym określenie beneficjenta uprawnionego do mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej,

Statut może określać również inne sprawy, w tym:

• zasady współpracy lub współdziałania organów fundacji rodzinnej,
• szczegółowe okoliczności rozwiązania fundacji rodzinnej,
• wytyczne dotyczące inwestowania majątku fundacji rodzinnej,
• przewidywać utworzenie jednostki terenowej albo jednostek terenowych.

JAK DZIAŁA FUNDACJA RODZINNA

Idea fundacji rodzinnej opiera się na oddzieleniu spraw biznesowych od spraw rodzinnych poprzez przeniesienie majątku do fundacji, która profesjonalnie nim zarządza.

Fundacja ma za zadanie zachować wartości i cele określone przez fundatora, jednocześnie zapewniając środki finansowe dla członków rodziny. Funkcjonuje ona jako rodzaj skarbca rodzinny, który chroni integralność majątku, zapewnia płynność finansową dla firm i przyczynia się do dobrobytu beneficjentów.

Fundacja rodzinna posiada własne organy zarządzające, takie jak zarząd i rada nadzorcza, które są odpowiedzialne za funkcjonowanie fundacji oraz realizację jej celów.

Beneficjenci fundacji rodzinnej

Beneficjentami fundacji mogą być zarówno osoby fizyczne, jak i organizacje pozarządowe prowadzące działalność pożytku publicznego.

Fundacja rodzinna ma obowiązek realizować świadczenia na rzecz beneficjentów, czyli przenosić na nich składniki majątkowe lub udostępniać je do korzystania zgodnie z wolą fundatora. Beneficjenci mogą również otrzymać składniki majątku fundacji po jej rozwiązaniu.

Fundacja rodzinna ma możliwość alokacji swoich środków finansowych i majątku na różnorodne cele, takie jak sfinansowanie wydatków związanych z utrzymaniem, edukacją lub opieką zdrowotną beneficjentów, a także na wsparcie działań statutowych organizacji pozarządowych, które angażują się w działalność społeczną.

Dochody generowane przez fundację mogą być przeznaczone na pokrycie kosztów codziennego funkcjonowania beneficjentów, a także na wsparcie procesu edukacji poprzez pokrycie opłat za naukę czy kursy. Ponadto, fundacja rodzinna może wspomagać cele statutowe organizacji pozarządowych, które prowadzą działalność na rzecz dobra społecznego, wspierając finansowo ich projekty i inicjatywy.

Prowadzenie działalności gospodarczej przez fundację rodzinną

Fundacja rodzinna może prowadzić działalność gospodarczą w ściśle określonym zakresie, obejmującym takie działania jak:

• najem,
• dzierżawa,
• udostępnianie mienia do korzystania na innej podstawie,
• udzielanie pożyczek,
• przystępowanie i uczestnictwo w spółkach handlowych, funduszach inwestycyjnych, spółdzielniach oraz udzielanie wybranym podmiotom pożyczek.

ZALETY FUNDACJI RODZINNEJ

Fundacja rodzinna posiada wiele korzyści i zalet, które przyczyniają się do jej popularności. Przede wszystkim umożliwia fundatorowi wycofanie się z aktywnego prowadzenia biznesu, jednocześnie zapewniając finansowe zabezpieczenie członków rodziny.

Innym ważnym aspektem jest oddzielenie spraw biznesowych od rodzinnych, co pozwala utrzymać majątek w jednych rękach i efektywnie zarządzać nim.

Fundacja rodzinna zapewnia również możliwość długoterminowego planowania sukcesji, co jest istotne dla zapewnienia stabilności i ciągłości działań gospodarczych.

Kolejnym ważnym aspektem fundacji rodzinnej jest regulacja dotycząca zachowku. Nowe przepisy wprowadzają elastyczne zasady ustalania zachowku, takie jak:

• możliwość zrzeczenia się prawa do zachowku,
• rozłożenie płatności na raty,
• odroczenie terminów płatności.

Wprowadzenie fundacji rodzinnej stanowi znaczący krok w dziedziczeniu i zarządzaniu majątkiem w Polsce. Daje rodzinom możliwość skutecznego planowania sukcesji, chroni majątek przed rozproszeniem oraz umożliwia elastyczne regulowanie zobowiązań dotyczących zachowku.

Dodatkowo, fundacja rodzinna umożliwia kontynuację działalności przedsiębiorstwa przez kolejne pokolenia oraz realizację celów statutowych zgodnie z działaniami gospodarczymi.

PODATKI W FUNDACJI RODZINNEJ

Poza tymi aspektami, istnieją również korzyści podatkowe związane z fundacją rodzinną. Założenie fundacji oraz przekazanie do niej majątku nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych (PCC) ani podatkiem dochodowym od osób prawnych (CIT).

Fundacja rodzinna jest opodatkowana CIT w wysokości 15% dopiero w momencie przekazania środków beneficjentom.

W przypadku beneficjentów będących osobami fizycznymi, zwolnieni są oni z podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) w przypadku, gdy są jednocześnie fundatorem oraz najbliższą rodziną fundatora, taką jak:

• małżonek,
• wstępni,
• zstępni,
• rodzeństwo,
• pasierb,
• ojczym lub macocha.

Pozostali beneficjenci podlegają opodatkowaniu PIT w wysokości 15%. Natomiast beneficjenci będący organizacjami pozarządowymi opodatkowani są CIT na dotychczasowych zasadach, z możliwością skorzystania z obowiązującego zwolnienia przedmiotowego.

ZAMKNIĘCIE FUNDACJI RODZINNEJ

Wprowadzone nowe przepisy uwzględniają również możliwość rozwiązania fundacji rodzinnej. Decyzję o rozwiązaniu fundacji podejmuje odpowiedni organ fundacji lub, w wyjątkowych przypadkach, sąd. Oznacza to, że jeśli fundacja nie spełnia już swojego celu lub występują inne istotne okoliczności, może zostać rozwiązana.

Rozwiązanie fundacji może nastąpić:

1. na wniosek organu fundacji,
2. spełniając określone warunki,
3. na wniosek uprawnionych podmiotów, takich jak fundatorzy, członkowie zarządu lub inne upoważnione osoby.

Proces rozwiązania fundacji musi być zatwierdzony przez sąd, który po rozpatrzeniu wniosku i przeprowadzeniu niezbędnych procedur podejmuje ostateczną decyzję.

Rozwiązanie fundacji rodzinnej skutkuje przekazaniem jej majątku na cele określone w statucie lub, w przypadku ich braku, na cele społeczne.

FIRMA W SPADKU – INNE MOŻLIWOŚCI SUKCESJI

Obecnie obowiązujące przepisy w zakresie firm w CEIDG również dają możliwość sukcesji. Są to przede wszystkim:

1. zarząd sukcesyjny,
2. tymczasowy przedstawiciel zmarłego małżonka przedsiębiorcy – wykonuje prawa z jego udziału w przedsiębiorstwie, dopóki trwają sprawy spadkowe,
3. możliwość przenoszenia na następnych prawnych koncesji licencji, pozwoleń i zezwoleń.

W CEDIG zgłoszonych jest obecnie 46,6 tys. zarządów sukcesyjnych, a 3 tys. z nich pełni swoją funkcję.

Wprowadzone zostały też zasady przenoszenia decyzji administracyjnych na nabywców przedsiębiorstw, aby uniknąć przerwy w działalności firmy.

Resort odpowiedzialny za powstanie ustawy o fundacjach rodzinnych pracuje obecnie również nad innymi rozwiązaniami.

W planach są między innymi:

• obniżenie procentowego udziału spadkobierców niezbędnego do powołania zarządcy sukcesyjnego przed notariuszem (z 85 do 75 proc.);
• automatyczne wydłużenie zarządu sukcesyjnego do momentu wydania postanowienia przez sąd w przypadku potrzeby prowadzenia firmy przez zarządcę sukcesyjnego dłużej niż 2 lata;
• dostęp do rachunku bankowego przez zarządcę sukcesyjnego na takich samych zasadach jak przedsiębiorca, np. bankowości elektronicznej;
• wprowadzenie procedury wyznaczenia, powołania, odwołania albo rezygnacji wspólnego przedstawiciela w spółkach, który reprezentuje współuprawnionych z udziału albo akcji.

PODSUMOWANIE

Nowe przepisy dotyczące fundacji rodzinnych mają na celu ułatwienie i umożliwienie profesjonalnego zarządzania majątkiem rodzinnym. Fundacja rodzinna zapewnia ciągłość działalności firmy przez kolejne pokolenia oraz zabezpieczenie finansowe członków rodziny. Przekazanie majątku do fundacji rodzinnej może być atrakcyjną opcją dla przedsiębiorców, którzy chcą zapewnić ciągłość swojego biznesu oraz zabezpieczyć przyszłość swojej rodziny.

Warto jednak pamiętać, że fundacja rodzinna to instrument o charakterze długoterminowym i wymaga starannego planowania oraz profesjonalnej obsługi prawnej i finansowej.

Przed podjęciem decyzji o założeniu fundacji rodzinnej zawsze zaleca się skonsultowanie się z odpowiednimi specjalistami, takimi jak prawnicy, doradcy podatkowi i księgowi, aby dopasować strukturę fundacji do indywidualnych potrzeb i celów rodziny.