Kryzys dotyka coraz więcej firm. Wiele przedsiębiorstw – małych i dużych, może nie przetrwać. Sprawdź 5 sposobów na kryzys w firmie.
KIEDY MAMY DO CZYNIENIA Z KRYZYSEM W FIRMIE?
Kryzys w firmie możemy zdefiniować jako trudności z zaadaptowaniem się do aktualnej sytuacji na rynku. Jest to sytuacja, która uniemożliwia realizację podstawowych funkcji i celów przedsiębiorstwa. W skrajnym przypadku może doprowadzić do upadku firmy.
Kryzys może dotknąć firmę na wielu płaszczyznach. Na poziomie interpersonalnym jest to brak porozumienia wśród pracowników, napięta atmosfera, konflikty, brak motywacji do działania. W aspekcie finansowym kryzys ma związek z rosnącymi kosztami działalności przy ograniczonych dochodach. Gdy koszty zaczynają przeważać, firma zmierza do bankructwa.
Kryzys to stan, który nie może być tolerowany, ponieważ w dłuższej perspektywie czasu doprowadzi do upadku firmy. Dlatego tak bardzo istotna jest szybka reakcja i podjęcie odpowiednich działań. Trzeba namierzyć główne ogniska kryzysu i zdławić je w zarodku. Oczywiście nie da się przeskoczyć czynników niezależnych, jak trudna sytuacja geopolityczna, jednak przedsiębiorcy zawsze mają pewne możliwości adaptowania się do sytuacji i podejmowania kroków, które zminimalizują szkody.
Prawidłowe wyjście z kryzysu wzmacnia firmę, a także pozwala wyciągnąć pozytywne wnioski, które w przyszłości przełożą się na lepsze wyniki.
CO POWODUJE KRYZYS W FIRMIE?
Przyczyny kryzysu w firmie dzielą się te zależne od przedsiębiorcy, czyli zewnętrzne oraz przyczyny wewnętrzne, czyli wynikające z nieprawidłowego zarządzania firmą.
1. Czynniki zewnętrzne kryzysu
Zacznijmy od czynników niezależnych. Te możemy podzielić na: makrootoczenie (globalna sytuacja na rynku) oraz mikrootoczenie (czynniki w danej branży).
Jeśli chodzi o czynniki zewnętrzne, z przyczyn globalnych możemy wyróżnić:
- kryzys ekonomiczny,
- wysokie stopy procentowe,
- poziom bezrobocia,
- niesprzyjający kodeks pracy,
- recesja,
- wzrost kosztów pracy,
- wzrost ZUS dla przedsiębiorców i innych obciążeń fiskalnych,
- wysokie koszty energii.
W wielu sytuacjach, kryzys w firmie jest niezależny od przedsiębiorcy. Dobrym przykładem są w dzisiejszych czasach piekarnie. Pomimo wypracowanej marki i zaufania wśród klientów, wiele piekarni się zamyka, ponieważ nie jest w stanie funkcjonować przy aktualnych kosztach, zwłaszcza kosztach energii, które osiągnęły astronomiczny pułap. Czasem to właśnie ogólna sytuacja ekonomiczna i niesprzyjająca koniunktura prowadzi do kryzysu.
Jeśli chodzi o mikrootoczenie, tutaj możemy wskazać następujące przyczyny:
- stopniowe starzenie się rynku,
- niekorzystnie zmiany towarów zależnych,
- niski popyt,
- wysoka konkurencja na rynku.
2. Czynniki wewnętrzne kryzysu
Duża liczba kryzysów w firmach bierze się jednak z czynników wewnętrznych, czyli tych w pełni zależnych od przedsiębiorcy.
W wielu przypadkach kryzys w firmie ma związek z niekorzystną polityką personalną, a mianowicie:
- zbyt niskie płace,
- duża fluktuacja kadry,
- błędy na etapie zatrudniania pracowników,
- konflikty pracownicze,
- mobbing,
- brak przywiązania do firmy,
- niezapewnienie pracownikom możliwości rozwoju i awansu.
Z czynników finansowych możemy wyróżnić:
- wysokie koszty związane z nieprawidłowym gospodarowaniem budżetem,
- błędne inwestycje,
- błędy w obszarze księgowości.
Kryzys często jest następstwem nieprawidłowej strategii:
- braku konkretnych i mierzalnych celów,
- brak wypracowanych narzędzi do zarządzania kryzysowego,
- nieprzystosowanie do realiów rynkowych.
Przyczynami kryzysu może być również złe zarządzanie, pomyłki kadrowe, brak doświadczenia. To także efekt niewłaściwego zarządzania oraz braku wypracowanych technik radzenia sobie z trudnościami.Aby uzmysłowić sobie „przyczynę tych przyczyn”, warto zasięgnąć do teorii zarządzania.
KRYZYS A FAZA WZROSTU FIRMY
W przypadku, gdy firma osiąga pewną fazę wzrostu, może pojawić się kryzys związany z brakiem przystosowania do nowych warunków rozwoju.
Faza 1 – kryzys przywództwa
Przechodząc pierwszą fazę wzrostu, którą osiągasz dzięki swojej kreatywności, dochodzisz do momentu kryzysu przywództwa. Kto tu właściwie rządzi? Aby firma mogła dalej się rozwijać, musisz ustalić, co należy do czyich kompetencji. Należy rozróżnić zadania właścicieli, od zadań menedżerów. W ten sposób stworzy się struktura i procedury, usprawniające pracę przedsiębiorstwa.
Faza 2 – kryzys autonomii
Rozdzielając zadania pojawi się samodzielność, a co za tym idzie kryzys autonomii. Brak porozumienia pomiędzy biurem a produkcją, sprzedażą i marketingiem itp. Konieczne jest delegowanie uprawnień, w taki sposób, żeby poszczególne działy posiadały jasno określone zakresy odpowiedzialności. Bez przeniesienia odpowiedzialności za wykonywane zadania, z menedżerów wyższego szczebla na menedżerów niższego szczebla, niemożliwy jest dalszy wzrost.
Faza 3 – kryzys kontroli
Delegowanie odpowiedzialności prowadzi do kryzysu kontroli. Pracownicy pracują nie koniecznie tak, jakbyś chciał. Z kontrolowaniem pracy podwładnych można poradzić sobie poprzez raportowanie i monitorowanie.
Faza 4 – kryzys biurokratyczny
Kryzys ma miejsce wówczas, gdy firma coraz mniej się zajmuje dostarczaniem produktu czy usługi do klienta, a coraz bardziej skupia się na swoich strukturach wewnętrznych. Wiąże się to z jej wielkością. W tym przypadku musi nastąpić opanowanie biurokracji i ponowne doprowadzenie do sytuacji, w której firma, pomimo swojej wielkości, jest w stanie elastycznie reagować na zmiany rynkowe.
Faza 5 – kryzys emocjonalny/wypalenie zawodowe
Bardzo duża firma może popaść w kryzys emocjonalny. Jest on widoczny w starych strukturach, gdzie ekipa nie zmienia się od lat i zaczyna jej doskwierać wypalenie zawodowe. Potrzebne są nowe bodźce i rozwój osobisty, aby utrzymać atrakcyjność wykonywanych zadań.
JAKIE DZIAŁANIA MOŻNA PODJĄĆ DO WALKI Z KRYZYSEM?
Niezależnie od realnych przyczyn, kryzys w firmie zawsze prowadzi do negatywnych konsekwencji na płaszczyźnie finansów.
1. Zmniejszenie kosztów
Doraźne działania są równie istotne, co długofalowa strategia. Wzrost kosztów przy ograniczonych dochodach oznacza, że firma staje się nierentowna. Jeśli ten stan rzeczy utrzyma się przez dłuższy okres czasu, to firma po prostu upadnie. Pierwszym etapem jest przyglądnięcie się kosztom.
Zmniejszenie kosztów w firmie można przeprowadzić poprzez:
- Negocjowanie umów z dostawcami – mając problemy z regulowaniem płatności, kontrahenci mogą pójść na rękę i zmniejszyć cenę Twojej firmie.
- Wybór tańszych produktów o porównywalnej jakości – znalezienie substytutów, alternatywy dla dotychczas stosowanych produktów.
- Redukcja etatów i skorzystanie z modelu outsourcingu – ewentualnie postawienie na umowę zlecenie dla uczniów/studentów do 26 rż.
- Wdrożenie koncepcji „zero waste” – niwelowanie strat sprawdza się w przedsiębiorstwach handlowych i produkcyjnych.
- Coworking zamiast własnego biura – możliwe jest także wynajęcie swojego mieszkania firmie.
- Inwestycja w technologie i urządzenia, które zapewnią większą energooszczędność.
- Znalezienie obszarów, w których firma przepłaca za usługi lub towary.
- Zmiana płatnego oprogramowania na oprogramowanie darmowe – jak chociażby w przypadku pakietów biurowych czy systemu operacyjnego.
- Zakup używanego sprzętu w niższej cenie – korzystając z porad jak ranking laptopów biurowych.
- Przeniesienie reklamy do przestrzeni Internetu – np. reklama firmy poprzez Google Ads z targetowaniem.
- Cesja leasingu i wybór tańszych rozwiązań.
- Zmiana telefonów stacjonarnych na telefony komórkowe na abonament lub na kartę.
- Już w trakcie roku zbierać dowody do skorzystania z ulg podatkowych dla firm.
Co można wrzucić w koszty firmowe? Zobacz listę 10 sposobów na firmowe koszty.
Nie należy natomiast obniżać kosztów w tych obszarach, które są kluczowe dla dalszego funkcjonowania firmy. Obniżanie kosztów nie powinno również obniżać jakości świadczonych usług. Weźmy chociażby restaurację – zakup tanich składników zapewni co prawda oszczędności, ale szybko wpłynie na niezadowolenie klientów, a to tylko pogłębi kryzys. Dlatego też, obniżanie kosztów musi być realizowane z głową. W innym razie przyniesie efekt odwrotny do zamierzonego.
2. Budowa długoterminowej strategii działania
Strategię należy rozumieć jako zbiór nadrzędnych celów firmy, które musisz wyznaczyć. Chodzi o cele finansowe i pozafinansowe. Jako osoba zarządzająca firmą musisz zadać sobie dwa pytania:
- Jakie są nadrzędne cele mojej firmy w perspektywie 3-5 lat? Muszą to być konkretne cele, które jesteś w stanie osiągnąć. Precyzyjnie określone wartości, do których będziesz dążył.
- Jakie działania musi podjąć firma, aby zrealizować te cele?
Najważniejsze w ułożeniu i realizacji strategii są:
- Skoncentrowanie się tylko na tych działaniach, które są konieczne do osiągnięcia wyznaczonych przez Ciebie celów,
- Kontrola realizacji efektów działań,
- Prowadzenie stałej analizy przyczyn odchyleń od założonych wyników.
- Obserwacja zmian w otoczeniu bliskim i dalszym.
- Wprowadzanie korekt do strategii, które uwzględnią zaobserwowane zmiany.
Poważna firma musi mieć strategię i ją realizować. Jest to niejako kontynuacja biznesplanu, który tworzy się na początku działalności.
3. Zmniejszenie zadłużenia w firmie
Wiele firm posiada zobowiązania i wielu przypadkach jest to stan korzystny. Do tego służy analiza zadłużenia. Przedsiębiorstwa mogą brać kredyty w celu dalszego rozwoju, ponieważ takie chwilowe zadłużenie w przyszłości może oznaczać wzrost sprzedaży. Z kolei inwestycja w bardziej energooszczędne technologie zagwarantuje niższe koszty w przyszłości.
Problemy pojawiają się w sytuacji, gdy zadłużeń jest dużo, a dodatkowo rosną stopy procentowe. Prowadzi to do tego, że rata zobowiązania rośnie w bardzo szybkim tempie. W jaki sposób można wyjść z długów firmowych?
W pierwszej kolejności należy przeprowadzić dokładną analizę, aby sprawdzić, jakie dokładnie zadłużenia posiada firma. Które z nich są najbardziej palące, a także, które najbardziej szkodzą kondycji firmy. Redukcję zadłużenia należy rozpocząć tam, gdzie jest to absolutnie koniecznie. Ale w jaki sposób można zdobyć pieniądze potrzebne do zmniejszenia zadłużenia?
Pierwszym krokiem zawsze jest obniżanie kosztów działalności, o czym powiedzieliśmy już w poprzednim punkcie. Pieniądze zaoszczędzone w ten sposób można przeznaczyć na redukcję zadłużenia. Jeśli jednak długi są duże, a czas spłaty nagli, wówczas można pomyśleć o wzięciu pożyczki oddłużeniowej. Tego typu pożyczka dla firmy powinna posiadać mniejsze oprocentowanie, aniżeli obecnie spłacane zadłużenie.
Dobrym rozwiązaniem może być także kredyt konsolidacyjny, czyli połączenie wszystkich zobowiązań w jedno większe, ale z mniejszą ratą i dłuższym terminem spłaty. W ten sposób można także zamienić kilku dłużników na jednego, w postaci banku udzielające kredytu.
Do tego dochodzą pożyczki pod zastaw oraz weksle, ale to już bardzo ryzykowne rozwiązanie. Gdy sytuacja jest krytyczna, pozostaje tak naprawdę wprowadzenie procedury likwidacji firmy. Powzięcie tego drugiego scenariusza jest nawet konieczne w sytuacji prowadzenia spółki prawa handlowego.
4. Poprawa płynności finansowej w firmie
Z powodu ograniczeń w działaniu gospodarki wiele gałęzi ma problem z płatnościami. Jedną z przyczyn kryzysu w firmie mogą być problemy z zatorami płatniczymi.
Jeśli kontrahenci nie płacą w terminie, również mogą mieć problemy finansowe. Warto wziąć to pod uwagę i być wyrozumiałym. Warto również skorzystać z narzędzi finansowych, jakie są na rynku. Najlepszym rozwiązaniem może być faktoring dla firm, czyli otrzymywanie płatności za faktury od instytucji finansowej, w zamian za niewielki procent na jej konto.
Dobrym rozwiązaniem jest też faktoring odwrócony, który zapewnia finansowanie niezbędnych produktów, surowców czy usług do zwiększenia obrotów firmy.
Więcej o sposobach na poprawę płynności finansowej przeczytasz TUTAJ.
5. Zwiększenie przychodów poprzez nowe produkty
Wielu przedsiębiorców nie myśli nieszablonowo. Idą w utarte schematy, które mogą być skuteczne, ale nie przyniosą efektu WOW. Jeśli firma osiągnęła sukces, to najpewniej w którymś momencie jej właściciel musiał zaryzykować. W ten czy inny sposób uzyskał przewagę konkurencyjną. Czas kryzysu w firmach jest jak bessa na giełdzie: dla jednych to dramat, a inni biorą się za kupowanie.
Zastanów się jak możesz pozytywnie wykorzystać sytuację kryzysową dla rozwoju swojej firmy. Być może wzrosło zapotrzebowanie na nowy typ produktu, na nową gamę produktów? Posiadasz zdolności i możliwości, aby wprowadzić je na rynek? Na początku wystarczy skorzystać z zasady MVP, czyli minimum viable product. Należy wprowadzić przetestowanie pomysłu w praktyce.
CZY WARTO PRZEPROWADZIĆ AUDYT W FIRMIE?
Podstawą sprawnego wyjścia z kryzysu jest ustalenie przyczyn problemu. Trzeba wskazać wszystkie pierwotne przyczyny. Tymczasem, wiele firm skupia się na tym, co tu i teraz. Głównie są to problemy finansowe. Jednak problemy finansowe mogą być jedynie konsekwencją innych problemów, które na pierwszy rzut oka są niedostrzegalne.
Podstawą w radzeniu sobie z kryzysem jest dogłębna analiza, którą pozwala uzyskać audyt w firmie. Zewnętrzny specjalista rozkłada na czynniki pierwsze funkcjonowanie firmy i stara się znaleźć obszary, na których pojawiają się problemy.
Dopiero gdy poznasz przyczyny kryzysu możliwe jest zarządzanie kryzysowe. Podjęcie realnych działań ukierunkowanych na usunięcie przyczyn oraz minimalizację negatywnych konsekwencji. Bardzo często to właśnie rzetelnie przeprowadzany audyt pozwala ustalić plan działania.
Należy pamiętać, że kryzys w firmie należy zdławić jak najszybciej. Im dłużej się on utrzymuje, tym na więcej obszarów będzie się rozlewał, prowadząc w końcu do upadku firmy.
Błędem wielu przedsiębiorców jest ignorowanie pierwszych symptomów. Co prawda nie są to jeszcze oznaki bezpośredniego kryzysu, ale dają do zrozumienia, że firma na taki kryzys jest narażona.
JAK RADZIĆ SOBIE Z KRYZYSEM W FIRMIE – PODSUMOWANIE
Aby skutecznie pokonać kryzys w firmie, trzeba rozłożyć na czynniki pierwsze funkcjonowanie całego przedsiębiorstwa i odnaleźć bezpośrednie przyczyny problemu, zarówno te wewnętrzne, jak i zewnętrzne.
Następnie potrzebny jest plan działania, który pozwala podjąć się najpilniejszych zadań celem zminimalizowania szkód.
Dobrym rozwiązanie może być zatrudnienie zewnętrznego specjalisty, który przeprowadzi audyt w firmie, a także wdroży zarządzanie kryzysowe. Im szybciej podjęte zostaną właściwe działania, tym większe szanse na to, że kryzys uda się szczęśliwe zażegnać.
KRYZYS W FIRMIE – FAQ
Co to jest kryzys w firmie?
Jest to sytuacja, która uniemożliwia realizację podstawowych funkcji i celów przedsiębiorstwa. Może doprowadzić do upadku firmy.
Jak poradzić sobie z kryzysem w firmie?
Kryzys w firmie można zniwelować poprzez urealnienie celów, zmniejszenie kosztów funkcjonowania i zwiększenie kapitału firmy.
Co powoduje kryzys w firmie?
Kryzys w firmie może wyniknąć wskutek czynników zewnętrznych jak inflacja, stagnacja czy zmiana sytuacji na rynku walutowym. Przyczyną mogą też być czynniki wewnętrzne jak niewspółmierne zwiększenie kosztów, luźna polityka budżetowa i sytuacja kadrowa.
Dobrą opcją jest postaranie się o status rzetelnej firmy, dużo klientów jednak zwraca na to uwagę.
Radzę sobie z kryzysem w staropolski sposób, seta i lorneta.