Muzyka bez ZAIKS, STOART i ZPAV? Sprawdź, czy się opłaca

Muzyka do restauracji, sklepu i salonu kosmetycznego to ważny element marketingu. Sprawdź, czy warto nie płacić tantiem za muzykę w lokalu.

Różne instytucje rzucą się na Twój portfel gdy tylko otworzysz lokal. Na początek tantiemy dla ZAIKS-u i innych OZZ za puszczanie muzyki. Czy skorzystanie z alternatywnej muzyki będzie tańsze i korzystniejsze dla Twojego biznesu?

Doprecyzujmy. Jeśli masz pieniądze, otwierasz restaurację o wysokim standardzie lub inną działalność, gdzie muzyka jest częścią usługi, to nie czytaj dalej. Stać Cię na opłacenie ZAIKS, STOART i ZPAV. Wyjmij z kieszeni kilkadziesiąt stówek i na rok miej problem z głowy.

Poniższy artykuł będzie pomocny, jeśli posiadasz ograniczony budżet, chcesz zaoszczędzić i dowiedzieć się jak puszczać muzykę bez opłat.

KIEDY NIE OMINIESZ TANTIEM?

Są sytuacje, w których musisz opłacać ZAiKS, STOART i ZPAV. Mam tu na myśli:

• organizację dyskoteki z DJ-em (chyba, że DJ będzie pracował na kawałkach na licencji Creative Commons),
• występy zespołów grających covery (chyba, że zespół zagra covery kawałków na licencji CC),
• karaoke (chyba, że goście będą śpiewać do kawałków na licencji CC),
• emisja filmu (chyba, że puścisz film kina amatorskiego).

Stowarzyszenia dysponują osobnym cennikiem dla każdej z wymienionych imprez.

Emitując piosenki z popularnych radiowych rozgłośni, oprócz ZAIKS-u być może będziesz musiał zapłacić również innym stowarzyszeniom i związkom. Słuchając muzyki musisz zapłacić nie tylko kompozytorom, ale i wykonawcom oraz producentom.

Oto lista stowarzyszeń, które podczas kontroli mogą upomnieć się o opłaty:

• ZAIKS – stowarzyszenie autorów,
• SAWP – stowarzyszenie artystów wykonawców,
• STOART – związek artystów wykonawców,
• ZPAV – związek producentów audio-video,
• SFP – stowarzyszenie filmowców polskich,
• ZASP – związek artystów scen polskich.

UWAGA! Spośród wymienionych w artykule organizacji jedynie ZAiKS i SFP zbiorowo zarządzają autorskimi prawami majątkowymi. Pozostałe organizacje są natomiast organizacjami zbiorowego zarządzania prawami pokrewnymi: prawami artystów wykonawców do artystycznego wykonania utworów – STOART, SAWP i ZASP; oraz prawami producentów do fonogramów i wideogramów – ZPAV. Określenie wszystkich wspomnianych organizacji jako organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi może doprowadzić odbiorców do mylnego przekonania, że wszystkie OZZ-y pobierają wynagrodzenia za eksploatację „tych samych” praw. To może z kolei umacniać pojawiające się u niektórych użytkowników błędne stanowisko o nieuzasadnionym charakterze pobieranych przez kilka OZZ oddzielnych wynagrodzeń. Choć bowiem dotyczą one tego samego aktu eksploatacji, wynikają w istocie z faktu reprezentowania przez te organizacje zupełnie innych grup uprawnionych.

KORZYŚCI Z GRANIA MUZYKÓW ZRZESZONYCH W ZAIKS

Zanim zdecydujesz się na granie muzyki bez tantiem, to wiedz, że wszyscy znani twórcy są zrzeszeni w ZAIKS. Zrzeszeni są tam oczywiście również mniej znani artyści, ale zakładam, że chcesz umilać czas swoim gościom puszczając najbardziej rozpoznawalne melodie. W takim przypadku płacenie tantiem dla ZAIKS-u (i innych OZZ) Cię nie ominie.

ZAIKS działa jako przedstawiciel twórców. Jego celem jest zapewnienie należnych wynagrodzeń autorskich dla uprawnionych, których prawami zbiorowo zarządza, w szczególności na podstawie umów licencyjnych z użytkownikami. To, że ZAiKS działa przede wszystkim w interesie autorów, jest powodem szczególnego zaufania, jakim twórcy darzą Stowarzyszenie oraz tłumaczy różnorodność i bogactwo reprezentowanego przez nie repertuaru.

Z kolei gdy markę lokalu kształtujesz na niszową lub gdy muzyka nie jest Twoim głównym tematem działalności, to możesz rozważyć puszczanie wyłącznie nagrań artystów niezrzeszonych w ZAIKS.

MUZYKA BEZ OPŁAT I TANTIEM

Co nieco o uniknięciu opłat i tantiem pisałem przy omawianiu sposobów na oszczędności w firmie. Polecam tamten artykuł, gdyż jest tam również o innych formach oszczędności w firmie.

W Polsce w przypadku prawa autorskiego obowiązuje „prawo domniemania”. Czyli jeśli jakiś artysta nie jest w ZAIKS, to przecież niewykluczone, że nie zapisze się doń w przyszłości. A wówczas ZAIKS musi mieć pieniądze, aby mu zapłacić. Zatem puszczanie muzyki bez ZAIKS jest czasami niemożliwe. Chyba, że…

Między ciszą, a ciszą…

Najprostszym sposobem, aby nie płacić opłat za puszczanie muzyki jest niewłączanie sprzętu grającego. Zdarzało mi się bywać w miejscach a’la fast food, gdzie nie grało nic. Możliwe jest również posiadanie w barze telewizora bez opłat – wystarczy nie włączać głosu.

Ale jeśli szukasz informacji o muzyce, to najpewniej taka opcja nie będzie Cię interesowała.

Muzyka Creative Commons

Chcąc umilać czas swoim gościom muzyką, to jedną z opcji jest przejście na licencję Creative Commons. Creative Commons umożliwia twórcom udostępnianie własnych utworów na jednym z czterech warunków. Trzy są zupełnie darmowe, a jeden z nich – warunek NC, zabrania udostępniania komercyjnego. Oznacza to, że utworów opisanych tym symbolem:

nie możesz używać w swojej knajpie. Wszystkie rodzaje licencji Creative Commons znajdziesz tutaj.

1) Skomponowanie własnej playlisty

Możesz sam skomponować sobie muzykę do lokalu. Muzyka bez opłat i tantiem jest na wyciągnięcie ręki. Wystarczy przeszukać serwisy, które skupiają twórców udostępniających swoje utwory na licencji Creative Commons. Polecam spróbować na:

• Otwartezasoby.pl – polska wyszukiwarka
• Eng.letscc.net – świetna zagraniczna wyszukiwarka
• Jamendo.com/pl

Na soundcloud.com/wearecc/tracks jest mnóstwo artystów udostępniających swoje utwory za darmo. To samo na Youtube, gdzie w opcjach wyszukiwania możemy zaznaczyć „utwory na licencji CC”.

2) Współpraca z lokalnymi zespołami amatorskimi

Jeśli tworzysz undergroundową knajpkę, to alternatywna muzyka bez opłat będzie świetnie pasowała. Puszczanie kawałków młodych kapel i zespołów amatorskich będzie wpisywało się w gusta gości. A także w Twoją filozofię lokalu. Organizowałem w mojej knajpce koncerty amatorskich zespołów, więc podaję kilka sposobów, jak zdobyć namiary na lokalnych twórców:

• popytać wśród znajomych,
• zacząć współpracę z lokalnym studiem nagraniowym, które na pewno ma sporą bazę zespołów,
• przejrzeć lokalne i szkolne koncerty (przed gwiazdami zawsze są supporty),
• gdy już złapałeś kontakt z zespołem, to popytaj jego członków o inne kapele. 

Oprócz tego, że taki zespół może zagrać u Ciebie koncert, to możesz również promować jego twórczość puszczając w knajpie jego utwory. Wszak teraz już prawie każdy amatorski zespół ma na swoim koncie płytę. Pamiętaj, że zawsze warto podpisać umowę z zespołem. To, w jaki sposób się dogadacie zależy od Was.

Pamiętaj jednak, że artysta zrzeszony w ZAiKS nie ma możliwości „zezwolić” Tobie na niepłacenie tantiem! Jeśli jest członkiem ZAiKS-u, to żadna umowa między wami nie zwalnia Cię od płacenia na rzecz stowarzyszenia.

Royalty Free Music

Jeśli zdecydujesz się nie płacić tantiem za muzykę i postawisz na artystów niszowych, to pozostaje jeszcze wybrać sposób w jaki zdobędziesz muzykę. Są na to cztery sposoby.

1) Radio internetowe z muzyką

Jedyne darmowe radio internetowe, które gra muzykę Creative Commons to Radio Wolne Media. A konkretnie ich „Program 2”. Puszczają dużo muzyki zagranicznej ale także niszowe polskie zespoły różnych gatunków. Sprawdź sam: radio.wolnemedia.net/player

Istnieją również płatne radia z muzyką CC. Płacisz za „licencję”, dostajesz login z hasłem i możesz puścić gościom muzykę. Radia te mają dużo szerszą ofertę muzyczną w języku angielskim. Najbardziej znane płatne radia to:

• Publicmusic – jednorazowo na miesiąc 46,90 zł, przy umowie na rok – 25,50 zł/mc, przy umowie na 2 lata 19,90 zł/mc. Organizacja chwali się, że posiada prawa autorskie do kilkunastu tysięcy utworów muzycznych, które mogą być odtwarzane bez konieczności ponoszenia opłat na OZZ.
• Musicdays – od 36,58 zł/mc za lokal do 100m2, 42,75 zł za lokal do 500m2 przy zakupie na rok, przy zakupie na 2 lata 29,54 zł/mc za lokal do 100m2, 35,37 zł/mc za lokal do 500m2.
• RebelScream – radio chwali się 15 tysiącami utworów. Na stronie internetowej nie posiada cennika.
• Jamendo.com/pl – ponad 200 tysięcy utworów, od 89€/rok czyli 31,45 zł/mc

Powyższe radia to przykłady. Jeśli znasz inne źródła na legalną muzykę bez tantiem, to podziel się swoją wiedzą w komentarzu.

2) Płyty CD lub Pendrive z muzyką

Jeśli chcesz puszczać w lokalu sprofilowaną pod gości muzykę i nie być uzależnionym od internetu, to najlepszym wyjściem jest zakup pendrive z piosenkami. Możesz wybrać gatunek muzyczny lub wykonawcę i puszczać gościom z odtwarzacza lub komputera. Takie perełki oferują wspomniane wcześniej:

• Publicmusic
• Musicdays
• Jamendo.com/pl – w ramach abonamentu za radio internetowe oferuje również możliwość pobrania muzyki na komputer.

Pamiętaj, że grając u siebie muzykę CC z radia lub płyty, warto postarać się o certyfikat z firmy u której kupiłeś usługę. Gdy przyjdzie kontrola z ZAIKS, wystarczy pokazać papierek. W razie problemów możesz skontaktować się w/w firmami i poprosić o pomoc.

Czy licencja Creative Commons jest bezpieczna?

Po jakimś czasie od umieszczenia tego artykułu na blogu, napisał do mnie Dyrektor handlowy Publicmusic, którego wiadomość publikuję poniżej:

Witam,
Nie mamy zaufania do licencji Creative Commons. Miał do niej poważne zastrzeżenia zarówno ZAIKS, jak i inne organizacje: STOART, ZPAV. Chodzi o to, że licencja ta nie jest wystawiana tak, jak wymaga tego polskie prawo autorskie. Jest to tylko ogólne oświadczenie, nawet nie podpisane tylko najczęściej jakiś jpg. Korzystający z takiej licencji nie ma żadnej pewności co do rzetelności takiego oświadczenia - nie ma osobistego podpisu oświadczającego, nawet nie wie jak się autor nazywa i czy w ogóle istnieje. Dlatego bezpieczeństwo takiej licencji jest bardzo wątpliwe. W polskiej ustawie o prawie autorskim istnieje tzw. zasada domniemania. Mówi ona, że istnieje domniemanie prawne, że organizacja ochrony praw autorskich jest uprawniona do zarządzania utworami muzycznymi. Takie domniemanie można obalić jedynie dowodem a jakim dowodem jest wydrukowany z internetu jpg? 

A co się stanie jeśli ktoś opatrzy taką licencją jakiś utwór (ściągnięty z internetu) i chroniony gdzieś na świecie przez jakąś organizację ochrony praw autorskich? Zrobi to np. dla zabawy albo z chęci zysku. Wówczas korzystający z takiej licencji dużo ryzykuje.

Ponadto kwestią niejasną pozostaje, co w sytuacji jeśli autor takiego oświadczenia zmieni swoją decyzję. (podpisze lukratywny kontrakt z dużą wytwórnią, która zażąda ochrony utworu). Wówczas wcześniejsze oświadczenie przestanie obowiązywać. Czy restaurator musi na bieżąco obserwować wszystkie oświadczenia wszystkich autorów, którzy przecież w każdej chwili mogą przystąpić do ZAIKS, czy jakiejkolwiek innej organizacji tego typu na świecie? Wówczas w każdej chwili może się okazać, że korzysta jednak w danym momencie bezprawnie z utworu?

Krzysztof Lewandowski
Dyrektor handlowy
Publicmusic

Muzykę CC możesz odtwarzać tylko wtedy, kiedy masz na to odpowiednią imiennie przyznaną licencję. Taką licencję może wydać tylko sam autor lub właściciel praw autorskich do utworów.

ILE KOSZTUJE ZAIKS, STOART I ZPAV?

Koszty, jakie poniesiesz do ZAIKS, STOART I ZPAV są zależne od rodzaju działalności gospodarczej, wielkości miast i innych cech lokalu. Zróżnicowanie stawek jest spore, a określa je Komisja Prawa Autorskiego. Stawki są jednolite, co widać po tabeli stawek ZAIKS , tabeli stawek STOART i ZPAV.

Dlatego chcąc opłacać wszystkie OZZ, poniższe koszty musisz pomnożyć razy trzy.

Przeanalizujmy wybrane koszty dla trzech typów działalności: handlu, gastronomii i usług.

1) Handel

Stawki są uzależnione od metrażu lokalu, jego umiejscowienia i liczby mieszkańców miasta.

Przykładowe koszty:

• Sklep 20m2, miejscowość 15 tys. mieszkańców: 103,53 zł – 25% ulgi =  77,65 zł miesięcznie
• Sklep 50m2, miasto 25 tys. mieszkańców: 167,50 zł – 25% ulgi =  125,62 zł miesięcznie
• Sklep 100m2, miasto 120 tys. mieszkańców: 255,68 zł – 25% ulgi = 191,76 zł miesięcznie
• Sklep 100m2, Warszawa, Kraków, Poznań, Wrocław, Gdańsk, Gdynia, Sopot i miasta wchodzące w skład Podregionu Centralnego Śląskiego: 380,41 zł – 25% ulgi =  285,31 zł miesięcznie

2) Gastronomia

Koszty uzależniono od rodzaju lokalu gastronomicznego, liczby miejsc w obiekcie oraz liczby mieszkańców miasta.

Przykładowe koszty dla restauracji, kawiarni, pubów, pizzerii itp.:

• Lokal 20 miejsc, miejscowość 15 tys. mieszkańców: 228,32 zł miesięcznie
• Lokal 20 miejsc, miasto 25 tys. mieszkańców: 254,16 zł miesięcznie
• Lokal 50 miejsc, miasto 120 tys. mieszkańców: 569,04 zł miesięcznie
• Lokal 100 miejsc, Kraków, Poznań, Wrocław, Gdańsk, Gdynia, Sopot i miasta wchodzące w skład Podregionu Centralnego Śląskiego: 975,18 zł miesięcznie
• Lokal 100 miejsc, Warszawa: 1182,04 zł miesięcznie

3) Usługi

Ceny za licencje są uzależnione w zależności od liczby stanowisk i liczby mieszkańców miasta.

Przykładowe koszty ZAIKS-u dla zakładów kosmetycznych, fryzjerów, solariów i innych usług: 

• Lokal 3 stanowiska, miejscowość 15 tys. mieszkańców: 138,54 zł miesięcznie
• Lokal 6 stanowisk, miasto 25 tys. mieszkańców: 238,95 zł miesięcznie
• Lokal 6 stanowisk, miasto 120 tys. mieszkańców: 278,53 zł miesięcznie
• Lokal pow. 6 stanowisk, Kraków, Poznań, Wrocław, Gdańsk, Gdynia, Sopot i miasta wchodzące w skład Podregionu Centralnego Śląskiego: 611,65 zł miesięcznie
• Lokal pow. 6 stanowisk, Warszawa: 678,56 zł miesięcznie

UWAGA! ZAIKS I STOART mogą podwyższyć koszty o 30%, jeżeli:

• Twój lokal znajduje się w miejscowości atrakcyjnej turystycznie w okresie sezonu turystycznego,
• Twój lokal jest miejscem lub obiektem „o podwyższonym standardzie lub atrakcyjności, o ile w tych obiektach stosowane są wyższe ceny usług lub towarów”.

JAK ZAOSZCZĘDZIĆ NA ZAIKS I STOART?

Opłaty do ZAIKS-u możesz zmniejszyć łącznie nawet o kilkadziesiąt procent. Zgodnie z tabelą stawek, masz kilka możliwości.

1) do 30% mniej

a) Możesz obniżyć opłaty za ZAIKS i STOART o 10%, o ile zgłosisz się do nich przed tym, jak oni przyjdą do Ciebie. W małych miastach rzadko chodzą, więc niektórzy ryzykują i się nie zgłaszają. Zwłaszcza tacy, którzy otwierają lokal po 15:00 lub tylko w weekendy.

Aczkolwiek musisz się liczyć z tym, że mogą Ci potem naliczyć opłaty wstecz. O ile udowodnią, że puszczałeś radio od początku otwarcia lokalu.

b) Druga ulga to 10% jeśli zapłacisz z góry za pół roku lub 15%, jeśli zapłacisz z góry za rok. Haczyk polega na tym, że w przypadku zamknięcia biznesu np. w czerwcu nie otrzymasz zwrotu części opłaconej licencji.

c) Będąc członkiem izby gospodarczej lub związku branżowego, które podpisały porozumienia z ZAIKS-em, możesz liczyć na 5% zniżki.

Ciekawostka. OZZ pobierają opłaty niejako podwójnie – najpierw od stacji radiowych, a następnie od właścicieli lokali, które odtwarzają muzykę emitowaną przez te stacje. Wielu internautów i przedsiębiorców oburza się na ten fakt, ale jest to w pełni zgodne z polskim prawem.

2) 50% mniej za liczbę dni otwarcia

Jeśli Twój lokal działa do 15 dni w miesiącu, to zapłacisz 50% mniej. Zatem mając restaurację otwartą np. tylko w weekendy, zaoszczędzisz na tantiemach połowę.

3) 25% mniej dla małych sklepów

Prowadząc sklep spożywczy o powierzchni do 500 m2 zapłacisz mniej o 25%.

MUZYKA Z TANTIEMAMI VS. MUZYKA ALTERNATYWNA

Aby lepiej zobrazować wybór przed jakim stoisz, przygotowałem małe porównanie. Moim zadaniem nie jest wskazywanie konkretnej opcji, lecz pokazanie, że masz te opcje. Jak już pisałem, wielość licencji, jej rodzajów i opcji w przypadku OZZ jest ogromna. Dlatego jest to uproszczone porównanie na konkretnych trzech przypadkach:

a) sklep 50m2, miasto 25 tys. mieszkańców

	Baza utworów	Koszt roczny
ZAIKS, STOART, ZPAV i inne OZZ	> 78 milionów	1507,44 zł ZAIKS, 1507,44 zł STOART, 1507,44 zł ZPAV – razem 4.522,32 zł. W przypadku chęci opłacenia SAWP to kolejne 3049,92 zł/rok. W sumie 6.029,76 zł/rok.
Publicmusic, Musicdays, Rebelscream itp. Jamendo.com/pl	> 15 tysięcy > 200 tysięcy	od 306 zł (Publicmusic) do 436,86 (Musicdays) od 377,40 zł (Jamendo)
Płyta CD z muzyką Pendrive/muzyka do pobrania	kilkanaście kilkadziesiąt	od 36 zł za płytę (Publicmusic) od 375 zł za pendrive (Musicdays)
Współpraca z amatorskimi kapelami	–	w zależności od Waszej umowy
Własna playlista	kilkaset	0 zł (czas poświęcony na szukanie i dobór utworów)
Darmowe radio internetowe	> 1000	0 zł (Radio Wolne Media)

b) kawiarnia 20 miejsc w mieście 50 tys. mieszkańców

	Baza utworów	Koszt roczny
ZAIKS, STOART i inne OZZ	> 78 milionów	3049,92 zł za ZAIKS, 3049,92 zł za STOART, 3049,92 zł ZPAV – razem 9.149,76 zł. W przypadku chęci opłacenia SAWP to kolejne 3049,92 zł/rok. W sumie 12.199,69 zł.
Publicmusic, Musicdays, Rebelscream itp. Jamendo.com/pl	> 15 tysięcy > 200 tysięcy	od 306 zł (Publicmusic) do 436,86 (Musicdays) od 377,40 zł (Jamendo)
Płyta CD z muzyką Pendrive/muzyka do pobrania	kilkanaście kilkadziesiąt	od 36 zł za płytę (Publicmusic) od 375 zł za pendrive (Musicdays)
Współpraca z amatorskimi kapelami	–	w zależności od Waszej umowy
Własna playlista	kilkaset	0 zł (czas poświęcony na szukanie i dobór utworów)
Darmowe radio internetowe	> 1000	0 zł (Radio Wolne Media)

c) fryzjer 6 stanowisk w mieście 120 tys. mieszkańców

	Baza utworów	Koszt roczny
ZAIKS, STOART i inne OZZ	> 78 milionów	3342,36 zł za ZAIKS, 3342,36 zł za STOART, 3342,36 zł ZPAV – razem 10.027,08 zł. W przypadku chęci opłacenia SAWP to kolejne 3049,92 zł/rok. W sumie 13.369,44 zł.
Publicmusic, Musicdays, Rebelscream itp. Jamendo.com/pl	> 15 tysięcy > 200 tysięcy	od 306 zł (Publicmusic) do 436,86 (Musicdays) od 377,40 zł (Jamendo)
Płyta CD z muzyką Pendrive/muzyka do pobrania	kilkanaście kilkadziesiąt	od 36 zł za płytę (Publicmusic) od 375 zł za pendrive (Musicdays)
Współpraca z amatorskimi kapelami	–	w zależności od Waszej umowy
Własna playlista	kilkaset	0 zł (czas poświęcony na szukanie i dobór utworów)
Darmowe radio internetowe	> 1000	0 zł (Radio Wolne Media)

Źródła stawek:

• ZAIKS – tutaj. Interesuje Cię tabela „6. Tabela stawek wynagrodzeń autorskich za odtwarzanie utworów”.
• STOART – tutaj
• ZPAV – tutaj
• SAWP – tutaj

PODSUMOWANIE

Jeśli bierzesz pod uwagę jednorazowy koszt miesięczny, to opłaty za muzykę alternatywną wychodzą korzystniej finansowo. Same opłaty do ZAIKS-u są 10x wyższe od opłat za radio z muzyką Royalty Free. Im większy lokal i większe miasto, tym opłaty są wyższe. To dlatego sklepy wielkopowierzchniowe, galerie czy hotele tak chętnie korzystają z muzyki alternatywnej.

Jeśli bierzesz pod uwagę jednostkowy koszt za utwór, to tantiemy do ZAIKS i innych OZZ wychodzą korzystniej. Dla fryzjera płacącego 10 tysięcy zł rocznie koszt za jeden utwór wynosi 0,000043 zł. Wynika to z faktu, że baza OZZ to kilkadziesiąt milionów utworów.

Sumarycznie, podejmując decyzję musisz brać pod uwagę rodzaj prowadzonego biznesu. Czy muzyka odgrywa w nim ważną rolę czy może być jedynie tłem? Im ważniejsza rola muzyki, tym liczba utworów i ich rozpoznawalność jest ważniejsza. W takim przypadku korzystniej jest wybrać tantiemy i opłacić ZAIKS oraz inne OZZ.

W innym przypadku, jeśli muzyka jest tylko tłem, to taniej miesięcznie będzie opłacić wybrane radio, kupić płytę z muzyką lub skorzystać z darmowych opcji.

Jeśli zdecydujesz się na emisję muzyki z tantiemami, to TUTAJ wypełnisz formularz do ZAIKS.