Płaca minimalna w Polsce 2024 – koszt pracodawcy i pracownika

Płaca minimalna w Polsce w 2024 roku wynosi 4242 zł brutto, od 1 lipca 4300 zł. Zatrudnienie pracownika stało się droższe, na co ma wpływ koszt pracodawcy.

Osoby młode, które kończą szkołę i szukają pracy mogą się srogo rozczarować. Tak samo ci, którzy chcą założyć firmę i zatrudnić pracownika. Ci pierwsi dostaną na rękę mniej – pensję netto, ci drudzy za pracę pracownika zapłacą więcej – pensję superbrutto. Jeśli należysz do tego grona, warto abyś wiedział jak działa płaca minimalna i nie dał się nabrać na populistyczne hasła o jej podwyżce.

Różnicę między pensją super brutto i pensją netto konsumuje państwo, dlatego politykom tak bardzo zależy na podwyżce.

Płaca minimalna w Polsce 2024

Płaca minimalna w 2024 roku wynosi według państwowych danych 4242 złotych brutto (od lipca 4300 zł), z kolei stawka godzinowa to 27,70 zł brutto (28,10 zł od 1 lipca).

W rzeczywistości praca została wyceniona na 5110 złotych (tyle zapłaci pracodawca – superbrutto), z czego do portfela pracownika spłynie zaledwie 3221 zł (pensja netto). Zatrudnienie pracownika stanie się jeszcze trudniejsze.

Koszt pracodawcy

Na co idzie różnica między wartością brutto wynagrodzenia a wartością super brutto, którą jest koszt pracodawcy? Dla pensji minimalnej 4242 zł brutto, łączny koszt pracodawcy wynosi 5110 zł. Oznacza to, że aby zatrudnić pracownika z pensją 4242 zł brutto, pracodawca musi zaplanować wydatek rzędu 5110 zł.

Jak obliczyć koszt pracodawcy (superbrutto)?

W koszt pracodawcy oprócz pensji brutto wchodzą składki płacone na rzecz pracownika. Aby obliczyć poszczególne składki, musisz pomnożyć płacę minimalną brutto przez stawki procentowe:

• ubezpieczenie emerytalne – 8.1%
• ubezpieczenie rentowe – 5.4%
• wypadkowe – 1.39%
• Fundusz Pracy – 2.03%
• FGŚP (Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych) – 0,08%

Koszt pracownika

To, że pracodawca musi wygospodarować więcej pieniędzy niż wynosi płaca minimalna brutto już wiemy. Pracownik także nie dostaje całej pensji brutto. Dla pensji minimalnej 4242 zł brutto, ostateczna wypłata wyniesie 3221,98 zł. Sprawdźmy, na co idą pieniądze wynoszące różnicę pomiędzy pensją brutto i netto. 

Jak obliczyć koszt pracownika?

1. Koszt pracownika to różnica pomiędzy pensją brutto i netto, czyli tym co masz w umowie i tym co dostajesz „na rękę”. Płacę minimalną brutto należy pomnożyć przez stawki poszczególnych składek:

• ubezpieczenie emerytalne – 9,76%
• ubezpieczenie rentowe – 1,5%
• chorobowe – 2,45%

2. Inaczej oblicza się ubezpieczenie zdrowotne i zaliczkę na PIT:

• ubezpieczenie zdrowotne: (4242 – suma składek z pkt 1. ) x 9% = 329,44 zł,
• zaliczka na PIT:
  – podstawa opodatkowania: 3410 zł
  – koszty uzyskania przychodu: 250 zł
  – ulga podatkowa: 300 zł
  – podatek naliczony: 109 zł

Szewczyk Dratewka, Jaś i Smok Państwowy

Oto krótka bajka o szewczyku Dratewce, jego pracowniku Jasiu i Smoku Państwowym. W dziecinnie prosty sposób pokazuje mechanizm biedy w naszym kraju.

Dawno, dawno temu… W czasach, gdy w kraju nad Wisłą panował złowrogi i podstępny Smok, był sobie zakład szewski, w którym pracował szewczyk Dratewka. Szewczyk robił tak dobre buty, że mieszkańcy chcieli kupować tylko u niego. Dratewka cieszył się z sukcesu, ale w pewnym momencie dostrzegł, że nie nadąża z szyciem butów. Postanowił zatrudnić pracownika – Jasia.

Umówili się, że Dratewka będzie płacił Jasiowi 1850 złotych za miesiąc pracy. Gdy przyszedł 10-ty dzień miesiąca i czas wypłaty, do drzwi zakładu szewskiego zapukał Smok zwany Państwowym.

Smok uśmiechał się szeroko i podstępnie. W jednej ręce trzymał portfel, a w drugiej miecz. Witając się z Dratewką powiedział: od dziś będę dbał o zdrowie i emeryturę Jasia. I kazał szewczykowi wrzucić do swojego portfela 381 złotych i 29 groszy.  Dratewka wziął do ręki pensję Jasia i zaczął odliczać pieniądze.

Smok widząc to bardzo się zdenerwował i krzyknął: Zostaw pieniądze Jasia! Zarobiłeś na jego pracy więc płać ze swoich pieniędzy! Wątpliwości Dratewki, że jakim prawem ma on płacić na emeryturę Jasia nie robiły na smoku wrażenia. Smok miał bowiem chytry plan, aby okraść zarówno szewczyka jak i jego pracownika.

Jeszcze tydzień temu Dratewka chwyciłby za miecz i przegonił złodzieja, ale podstępny Smok zabronił swoim poddanym posiadać broń. Wyciągnął więc z kasy 381 złotych i patrząc złowrogo na Smoka zapłacił mu. Potwór schował pieniądze, wyciągnął kalkulator i zaczął coś obliczać. Po chwili powiedział: Dobrze, a teraz wrzuć tutaj jeszcze 1121 złotych. O Twoje zdrowie i emeryturę również zadbam.

Szewczyk oburzył się nie na żarty: Jak to!? Za zdrowie Jasia wziąłeś 380 złotych a ode mnie chcesz ponad 1100? A tak w ogóle to ja nie chcę żebyś dbał o moje zdrowie! Smokowi aż dym wyszedł nosem słysząc co mówi Dratewka: Głupcze! Twoje składki są obliczane na podstawie średnich zarobków mojej świty. A jak chcesz sam dbać o swoje zdrowie to możesz to robić w lochu!

Dratewka nie widząc dla siebie nadziei wyciągnął z sejfu tyle, ile chciał Smok i zapłacił gadzinie.  Zadowolony Smok udał się do pracownika.

Jaś bardzo się zląkł, że Smok chce dbać o jego zdrowie i emeryturę. Wiedział bowiem, że potwór lubi kosztowności i jest rozrzutny. Widząc jednak miecz w ręce potwora, zapytał posłusznie ile ma zapłacić. Smok oznajmił, że oprócz podatku 97 złotych, potrzebuje 253 złote na ubezpieczenie społeczne i 143 złote na ubezpieczenie zdrowotne. Nie powiedział jednak Jasiowi, że już wcześniej wziął pieniądze na ten cel od Dratewki.

Jaś z żalem w sercu zapłacił prawie 500 zł i patrzył smutno na 1355 złotych, które zostały mu na ręce. Smok widząc zatroskaną minę Jasia powiedział: Spokojnie Jasiu, zmuszę Dratewkę aby od następnego roku płacił Ci więcej. Dzięki temu więcej pieniędzy zostanie Ci na życie.

Od tamtej pory Smok Państwowy co roku podnosił pensję Jasia. Dodatkowo, aby Jasiowi nie było żal oddawać pieniędzy, kazał odejmować podatki Dratewce a Jasiowi wypłacać to, co zostanie.

Do czego prowadzi podwyżka pensji minimalnej

Skoro już wiesz, gdzie uciekają Twoje ciężko zarobione pieniądze, to teraz zastanów się do czego prowadzi podwyższanie pensji minimalnej.

Teoretycznie, nie wgłębiając się w szczegóły większa płaca powinna skutkować większym bogactwem. Wszak jeśli dziś zarabiasz 2000 złotych, a jutro 4000 złotych, to dziś możesz kupić 1000 chlebów, a jutro 2000. Otóż tak to nie działa.

Weźmy przykład szwalni. Szwaczka zarabia pensję minimalną, czyli 1850 zł i szyje koszule sprzedawane za średnio 50 złotych. Jeśli państwo podwyższy jej pensje minimalną o 20% do 2220 zł, to co się stanie z ceną koszul? Na pewno wzrosną. Tak samo, jak ceny innych usług i produktów które są wykonywane przez pracowników zarabiających pensję minimalną.

Według badań GUS z 2014 roku, pensję minimalną w Polsce otrzymuje 8,6% zatrudnionych. Na podwyżce płacy minimalnej zyskuje niecałe 9% społeczeństwa i nie zyskuje tyle co dostało, ale o zdecydowanie mniej. Dlaczego?

1. Wzrost kosztów pracy

Podwyżka pensji minimalnej prowadzi do podwyżki płac pracowników, a więc do podwyższenia kosztów pracy. Pracodawca ma dwa rozsądne wyjścia: zwolnić pracownika albo podnieść ceny. Efektem pośrednim podwyżki pensji minimalnej jest najczęściej wzrost cen produktów i usług.

2. Wzrost opodatkowania pracy

Wysokość składek ZUS dla przedsiębiorców oblicza się na podstawie pensji minimalnej. Jeśli właściciel małej firmy (a te stanowią ponad 70% wszystkich firm w Polsce) ma zapłacić większy ZUS, to aby nie ucierpiała na tym jego rodzina musi  podnieść ceny produktów i usług.

3. Bariera zdobycia kwalifikacji zawodowych

Osoby zaraz po szkole i bez doświadczenia w danej branży muszą zostać przeszkolone. Płaca minimalna uniemożliwia zatrudnienie pracownika i zapłatę niższej stawki aż nauczy się zawodu.

4. Wegetacja

Ludzie nie widzą związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy tym, że są biedni a pensją minimalną. Wpadają przez to w spiralę biedy:
Jak ja mało zarabiam…
– Czemu nie zmienisz pracy na inną?
Nigdzie mnie nie chcą, nie mam doświadczenia.
– Czemu nie pójdziesz na kurs?
Bo nie mam pieniędzy.
– Dlaczego nie odłożysz?
Bo nie mam z czego.
…
Miałby z czego odłożyć, gdyby państwo nie zabierało prawie 3/4 jego pensji. Wystarczy przeczytać bajkę o Szewczyku i Smoku Państwowym aby przekonać się, na czym zależy państwu i dlaczego „gra pensją minimalną”.

5. Utrata miejsc pracy

Przez pensję minimalną w Polsce przestało się opłacać produkować. Produkcja została przeniesiona na wschód – tam, gdzie nie ma pensji minimalnej lub jest bardzo niska i gdzie opodatkowanie pracy jest niskie. Dzięki temu, że możemy kupować chińską elektronikę, bangladeskie ubrania i kambodżańskie rowery, Polacy nie popadli w biedę, a jedynie wegetują.

Ambitna polska młodzież wyjeżdża na Wyspy Brytyjskie gdzie otwiera firmy i rodzi dzieci, mniej zdolna wyjeżdża do Niemiec czy Holandii, gdzie za 3-5 euro sortuje śmieci.

6. Rozrost szarej strefy

Zbyt wysoka płaca minimalna prowadzi do zatrudniania pracowników „na czarno”, co z jednej strony powoduje ogromne straty dla budżetu państwa (podatki nie wpływają, bezrobotni pobierają zasiłki i pracują na lewo) a z drugiej strony powoduje wydatki państwa na… walkę z szarą strefą.

7. Patologie systemu

Jeśli prowadzisz firmę i umówisz się z członkiem rodziny, że będzie wykonywał drobne prace sprzątające/naprawcze, to aby działać zgodnie z prawem, oprócz opłacenia składki ZUS dla firm musiałbyś:

• zatrudnić go,
• zapłacić pensję minimalną,
• opłacić składki ZUS za członka rodziny.

Pomimo, że on może wcale nie chcieć tyle pieniędzy od Ciebie! W efekcie rozliczacie się „pod stołem”.

8. Nieprzystosowanie do nowoczesności

Płaca minimalna idzie w sprzeczności z ludzką chęcią do pomagania. W kraju w którym państwo wymaga aby za każdą pracę płacić, nie ma miejsca na legalną, bezinteresowną pomoc i share economy. Przykładem są Blablacar i Uber – innowacyjne pomysły oparte na pomocy drugiemu człowiekowi. Musiały wydać masę kasy na adwokatów aby udowodnić, że ludzie na oferowaniu pomocy nie bogacą się lub bogacą się „zgodnie z prawem”.

9. Tarcia pomiędzy pracodawcą a pracownikiem

Jeśli praca, którą ma wykonać pracownik jest warta mniej niż wynosi płaca minimalna, to wówczas pojawia się problem. Pracodawca zamiast zatrudnić sprzątaczkę do wymycia okna (wartość pracy 6zł/h) której musiałby zapłacić minimalną krajową razem ze składkami, woli delegować do tego zadania pracownika zajmującego się w firmie czymś innym. I oczywiście nie zapłaci mu dodatkowo. Pracownik słusznie oburzy się, gdyż nie został tam zatrudniony do mycia okien.

Kto skorzysta na podwyżce pensji minimalnej?

Zyska 8,6% społeczeństwa, czyli osoby zarabiające dokładnie 3010 brutto na umowę o pracę. A to też nie jest pewne:

1. Część z tych osób straci pracę, ponieważ pracodawca wybierając pomiędzy podwyżką cen produktów a likwidacją etatu wybierze to drugie.
2. Część przejdzie do szarej strefy – będą pracować na czarno i stracą „przywileje” z umowy o pracę.
3. Jeszcze inni z tej grupy dostaną mniejsze premie, które pracodawca obniży celem optymalizacji kosztów.

Kto straci na podwyżce pensji minimalnej?

Bezpośrednia lub pośrednia utrata wartości pieniądza dotknie ponad 90% społeczeństwa:

1. Studenci i absolwenci szkół

Właściciele firm będą niechętnie przyjmować osoby do przyuczenia, którym muszą płacić tyle co doświadczonym pracownikom. Trudniej będzie o pierwszą pracę, no chyba że w formie bezpłatnych praktyk z pensją pod stołem lub stażem z UP.

2. Ludzie wykonujący najprostsze prace

Trudniej będzie o pracę sezonową, która polega na prostych czynnościach jak odśnieżanie, zbieranie owoców itp a która nie jest warta tyle, ile wynosi płaca minimalna. W efekcie firma się zamknie albo – co bardziej prawdopodobne – zatrudni pracownika na czarno. Jeszcze jeden możliwy scenariusz to roboty zamiast ludzi, co już teraz widać choćby w Tesco (kasy samoobsługowe), w Mc Donalds (samoobsługowy system do zamawiania jedzenia) czy w Chinach, gdzie rolę kelnerów przejmują interaktywne stoły.

3. Osoby prowadzące i chcące otworzyć firmę

Stawka na ZUS jest ustalana na podstawie pensji minimalnej, a więc co roku rośnie. Zatem jeśli nie podniesiesz cen i nie zwiększysz swojego dochodu to na podwyżce pensji minimalnej stracisz.

4. Większość etatowych pracowników

Ze świecą w ręku szukać firm, które co roku podnoszą pracownikom pensję. Tymczasem jak już wiesz, podwyżka pensji minimalnej powoduje wzrost cen produktów i usług. Zatem jeśli od 1 stycznia nie dostaniesz podwyżki równiej (co najmniej) tyle, o ile wzrosła płaca minimalna, to za obecną wypłatę będziesz mógł kupić mniej. Pomijam inflację!

5. Zatrudnieni na umowy zlecenie i o dzieło

Podwyżki dla pracowników na umowach zlecenie i o dzieło są kosmetyczne lub nie ma ich w ogóle. Ci, którzy nie dostaną podwyżki adekwatnej procentowo do wzrostu pensji minimalnej – stracą.

Zobacz też: Umowa zlecenie dla studenta i ucznia – wzór na nowy rok

6. Emeryci i renciści

Ta grupa jest najbardziej poszkodowana. Ich stałe wynagrodzenia wypłacane przez państwo nie zależą od wysokości pensji minimalnej. Zapytaj babci kiedy ostatni raz dostała podwyżkę emerytury i ile procent tej podwyżki było.

7. Urzędnicy

Stracą, o ile nie dostaną podwyżki. Podwyżki dla urzędników rodzą społeczny opór i są bardzo rzadkie.

FAQ – pensja minimalna 2024

Co zamiast podwyżki pensji minimalnej

To, na ile Cię stać zależy od dwóch czynników: zarobków i cen. Większość ludzi swoją uwagę kieruje wyłącznie na wzrost zarobków nie myśląc, że za dzisiejsze wynagrodzenie kupiliby więcej gdyby spadły ceny. Tymczasem jak pokazuje przykład płacy minimalnej – wzrost płacy nie idzie w parze z wyższym standardem życia.

Oszczędnością i pracą ludzie się bogacą. To jest podstawowa zasada bogacenia się – od zarania dziejów! W Polsce to powiedzenie nie ma żadnego odzwierciedlenia w działaniach państwa. W Polsce na pracę i oszczędności nakłada się podatki, a tym co nie pracują płaci się zasiłki.

Oto co państwo powinno zrobić, aby Polacy zaczęli się bogacić:

• obniżyć koszty pracy – dobrowolność wyboru ubezpieczyciela zamiast monopolu ZUS-u,
• obniżyć podatek VAT – sadownik kupuje sadzonkę jabłoni i płaci za nią podatek VAT, hurtownik kupuje jabłka od sadownika płaci za nie podatek VAT, hipermarket kupuje jabłka od hurtownika i płaci za nie podatek VAT, restaurator kupuje jabłka w hipermarkecie płacąc za nie podatek VAT, konsument kupuje sok jabłkowy w restauracji i płaci za niego podatek VAT. Państwo na samych jabłkach wzbogaciło się 5 razy.
• promować oszczędzanie – usunąć podatek od oszczędności tzw. podatek Belki,
• promować pracę – znieść opodatkowanie pracy (podatek dochodowy) i skończyć z płaceniem ludziom za niepracowanie (zasiłki),
• zachęcić firmy do obniżki cen – zakończyć z państwowymi przywilejami dla grup zawodowych (13-stki, karta nauczyciela, emerytura w wieku 40lat) oraz z podwyższaniem pensji minimalnej, które powodują wzrost cen produktów i usług,
• zachęcić do rozwoju gospodarki – usunąć bariery wejścia na rynek firm z innowacyjnymi pomysłami (usunięcie licencji, pozwoleń, koncesji), czyli w miejsce korporacjonizmu wprowadzić wolny rynek,
• pozwolić pomagać biednym – supermarkety wyrzucają jedzenie, wyrzucają towary lekko uszkodzone, zamykają je w kontenerach na kłódkę i wywożą na zniszczenie. Tylko po to, aby Sanepid czy państwo nie oskarżyło ich o „trucie ludzie” lub unikanie opodatkowania,
• nie drukować pieniędzy – dodruku pieniądza przez państwo powoduje inflację, czyli wzrost cen towarów i usług. Jeśli towary i usługi drożeją, to ludzie domagają się więcej pieniędzy, co państwo wykorzystuje i podwyższa pensję minimalną. I tak w kółko. Gdyby państwo nie drukowało pieniędzy, to ceny spadałyby a pensja minimalna nie musiałaby być podwyższana, a wręcz przeciwnie – można by ją znieść.

100 lat temu z jednego ziarna pszenicy rodziło się 8 ziaren, dziś rodzi się 60.  Mamy niebywałe możliwości rozwoju, głód nam nie grozi, a tymczasem gospodarka rozwija się w tempie 3-6% rocznie. Zamiast stwarzać warunki do rozwoju, państwo stwarza warunki do zastoju.

Dawniej Ameryka była oazą wolności, American Dream, dzikim i biednym zachodem, ale – z ogromnym potencjałem. Ludzie jechali tam pracować i dorabiać się, nie było pensji minimalnych, ingerencji państwa w gospodarkę i dlatego USA jest teraz tym, czym jest.

Droga do potęgi jest dla Polski prosta, według noblisty Miltona Friedmana: „Polska nie powinna naśladować bogatych krajów zachodnich, bo nie jest bogatym krajem zachodnim. Polska powinna naśladować rozwiązania, które kraje zachodnie stosowały, gdy były tak biedne, jak Polska.„